Vliegende weken

Vliegende weken

…Zoals de titel al verklapt, is het hier maar een drukke boel. En dat in Afrika. Oké, het tempo ligt wat lager en niet alle dingen gaan even efficiënt, maar aan het einde van de dag is er toch vaak weer heel wat gedaan. Even een voorbeeld over inefficiëntie. Zoals ik al eerder schreef zouden we – John en de vrijwilliger ter plaatse – maandag weer naar de gevangenis. Dit is Leeukop, een gevangenis in (weet ik nu inmiddels) het Noordoosten van deze metropool. Vroeg eruit dus en na een trein, 3 taxi’s (lees wederom: propkarren), waren we al na 3 uurtjes in de gevangenis. Dit, op 20 minuten rijden van mijn huis. Ja, als we het hele spektakel in een auto zouden doen, zouden we er 9 keer sneller zijn. Maar goed, ik geen auto, dus vroeg eruit. Het is overigens niet erg hoor, ik zie veel, praat met veel mensen en leer ook gewoon door in die taxibusjes te zitten veel over de mensen hier. Handig dat Afrikaans, kun je zo nu en dan toch behoorlijke delen van gesprekken meepikken :) Ik ga jullie wel alvast verklappen dat ik morgen (zondag) een les autorijden-aan-de-verkeerde-kant-van-de-weg heb staan. Komt misschien nog wel van pas…
Overigens, omdat we maandagochtend vroeg wel wat ruim in de tijd zaten, zijn we nog even naar de ‘Drill Hall’ in Johannesburg stad geweest (om 07h00, mooie tijd). In de jaren na 1886, waarin Johannesburg nog uit slechts 4 boerderijen bestond en voor het eerst goud werd ontdekt, nam de bevolkingsgroei explosief toe. Om dit zaakje wat in de hand te kunnen houden, richtte een officier uit de Britse Kolonie een leger op die in the Drill Hall opgeleid werden. Vele jaren later, in 1956, vond op de plaats van the Drill Hall ook de Treason Trial plaats. Dit was de arrestatie van 156 zwarte leiders (door uiteraard blanke leiders) en één van de toppunten uit de apartheid (zie ook de tekst van Nelson Mandela in mijn laatste fotoserie). In 2001 woonden er, nadat dit pand in hartje Johannesburg in verval was geraakt, 350 daklozen. In datzelfde jaar brandde de hele toko als gevolg daarvan ook af. Uiteindelijk heeft het stadbestuur de plek gerenoveerd tot een open plein waar alleen de dragende muren nu staan en wat anno 2009 een symbool is voor de idealen van vrijheid en democratie zoals die nagestreefd werden tijdens de Treason Trial.

Enfin, van de geschiedenis weer terug naar de orde van de dag, om precies te zijn naar dinsdag 15 september 2009. Pieter gaat op training voor conflictbemiddeling; conflict in de zin van huiselijk geweld, openbaar geweld of ander oneffenheden in de samenleving die zich op het randje van de deurdrempel van het huis van vrouwe Justitia bewegen. Want daar gaat het bij deze vorm van ‘gedragherstellende’ programma’s om. Er wordt gekeken naar alternatieven voor het domweg berechten en opsluiten. Randvoorwaarde is wel dat het een delict moet zijn waarbij er nog enige speling op de rechterlijke uitspraak zit (een man die zijn vrouw vermoord heeft, kan niet in aanmerking komen). Het wordt ‘restorative justice’ genoemd en de programma’s zijn de eerdergenoemde VOC (Victim Offender Conferencing) en FGC (Family Group Conferencing). Deze laatste is feitelijk een gewone VOC, maar omdat huiselijk geweld hier nog zo vaak voorkomt (uiteraard zie ik daar van buiten af niks van), is er een specialisatie in het leven geroepen. In het kort worden alle betrokkenen (man, vrouw, vrienden, politie, buurvrouw, etc) uit een geweldssituatie betrokken om de zaak te bespreken. Het gaat er niet om wie gelijk heeft en wie niet en ook niet zo zeer om spijtbetuiging, maar om verantwoordelijkheden die de betrokkenen moeten nemen. Als ‘facilitator’ hiervan is het zaak om het proces tijdens de sessie(s) te sturen, een bijzonder moeilijk karweitje. Donderdag, op de laatste dag van de training hebben we dit met een rollenspel geoefend en ik zou graag een voorbeeld geven, maar het kent zoveel aspecten en nuances, waardoor ik dat maar even voorbij laat gaan. Mijn collega-Afrikanen leken zich in de eerste instantie moeilijk over te kunnen geven aan een rol, maar als het spel eenmaal draait en alle bro’s, howzit’s en oude vrouwtjes nagedaan worden, is het een levendig en spontaan geheel. Echt lachen! Het is overigens wel de bedoeling dat ik straks eerst als co-facilitator mee ga draaien in deze sessies en later ook als facilitator. De training zelf was overigens toppie. Het was in het gebouw van het Department of Social Development in Johannesburg en ondanks dat het naar mijn idee erg goed verzorgd was en er zelfs een maaltijd bij zat, bleef de trainer zich het eerste uur maar verontschuldigen dat we in zo’n beroerde ruimte zaten (op de 14e etage met uitzicht over het hele zakelijke centrum van Johannesburg). Ik schrijf overigens trainer, maar het waren 4 trainers, die ook elke dag aanwezig waren, maar niet elke dag een duidelijke rol hadden. Maar of dit nou Afrikaanse logistiek is of gewoon ambtenarij, weet ik nog niet…

Met mijn huisgenoot Duncan had ik eerder al een gesprek gehad over de toename van de Zuid Afrikaanse economie, welke laag van de bevolking hier het meest van profiteert en wat voor effect dit heeft op buurlanden als Zimbabwe (3 mio. immigranten) en Mozambique (2 mio. immigranten). Van deze laatste groepen keert vaak ook weer een groot deel bedrogen terug… Maar sommigen blijven ook, vaak tegen beter weten in omdat ze niks meer hebben. Een deel hiervan verblijft in een kerk in het zaken district van Jozi (het is bij nader inzien Jozi en niet Josy). De kerk zit bomvol ’s nachts en het geeft ook buiten de kerk veel overlast. Vorig jaar is een malaria-uitbraak in Zimbabwe geweest, wat natuurlijk ook meegenomen werd naar deze kerk. Voortaan toch maar weer gewoon pepermuntjes mee. Uiteindelijk is dit in de kiem gesmoord, maar zakelijk Johannesburg is hier nog steeds niet blij mee en het heeft de aandacht van de media, ook afgelopen donderdagochtend weer op de radio. Omdat we donderdagmiddag nog wel een ‘Afrikaans kwartiertje’ over hadden, ben ik hier samen met Joshua en Happy – beide stafleden van CFL - naar toe te gaan. En sodeju, wat een bende daar binnen in die kerk en wat een luft hing daar. Vrijwel alle ‘inwoners’ zijn overdag op straat, dus het was niet druk, maar je kon wel zien dat er ’s nachts in de gangen, tussen de banken en achter het orgel geslapen wordt. Om echt rond te mogen kijken, hadden we toestemming van Bisschop Paul Verrijs nodig, maar die was er toen niet. Een van de medewerksters van zeg maar het kerkelijk bureau heeft het nummer van hem aan ‘de Nederlandse toerist’ meegegeven. “Kom graag nog eens terug en bel van tevoren even”.

Ik merk dat ik de training van afgelopen week erg boeiend vond en hier (in ieder geval in Afrika) wat mee wil doen. Toch loopt de man met de hamer ook in Jo’burg rond, waardoor mijn hoge energieniveau ook wel wat getemperd wordt. Zeker nadat ik vrijdag weer om 05h00 uit de veren moest om dit keer naar de gevangenis in Leeuhof (in Vereeniging) te gaan. Ten opzichte van Leeukop is deze gevangenis grauwer, maar zijn de boeven (of eigenlijk soms nog boefjes) over het algemeen een stukje gemotiveerder. Het thema – net als maandag overigens – was alcohol en drugs misbruik. Aan geen van allen hoefden we een verdere toelichting te geven over wat dit was en konden we los gaan met enkele eye-openers en discussiestukken. Het gaat er om dat wij niet komen te vertellen wat fout is, maar dat ze zelf gaan nadenken. De reacties zijn enerzijds positief, maar anderzijds vind ik ze zo nu en dan nog te sociaal wenselijk. Oftewel, ik heb niet het idee dat ze die dingen ook echt zullen laten als ze eenmaal weer aan de andere kant van de dikke muren staan.
Wat me nu trouwens ineens weer te binnen schiet is het binnenplein op maandagochtend van Leeukop. De vorige keer dat ik daar was, werd iedereen ‘gelucht’, maar omdat er zondag net vechterij was geweest, was iedereen opgesloten. Van het beeld van al die gevangenen die met hun handen door de tralies toekeken, schrok ik wel.

Gekomen met de taxi, terug met de trein, dit keer richting Soweto. Dit is Afrika’s grootste township en je moet Soweto zien als een aparte wijk van Johannesburg met nog eens 2,3 mio. inwoners (naast die 5,7). Al staan er ook best mooie en grote huizen in Soweto en zag ik er vrijdag ook de nieuwe Audi A4 cabriolet, ik zag ook de kilometers lange rijen sloppen. Veel van de mensen die hier in wonen, wachten op een huisje van de overheid (zie ook fotoserie vorige weblog), maar dit is een zeer omvangrijk project en kost veel tijd.

Het gebeurt waarschijnlijk niet meer, maar als iemand mij zou vragen naar de hoogtepunten van afgelopen vrijdagmiddag, dan zou ik zeggen: “de kip en de huiswerkbegeleiding”. Oei, oei, oei, wat kun je toch lekkere kip halen bij die omgebouwde zeecontainers in Soweto. Kosten: een derde van NL prijzen. Smaakt daarom nóg beter! Met volle maag weer aan de slag met de aftercare. Er was echter maar één meisje. Ze had wel huiswerk mee, dus hadden we alle ruimte om daar eens naar te kijken. Ze (Ruth) zat in de 3rd grade (= 8 jaar) en had volgens mij toch wel pittig huiswerk (zoals 30 ÷ 7), waar ze zelf ook niet echt uitkwam. Daarom eerst maar een verhaaltje verteld. Een keizer gaf eens een heel leuk feestje, er waren wel 30 taarten, en eigenlijk maar 7 mensen. Toch wilde de keizer dat iedereen evenveel taart kreeg, dus hoeveel taarten zou iedereen krijgen? Vervolgens 30 taarten uittekenen en telkens groepjes van 7 taarten maken. Uiteindelijk was het optellen van als die groepjes en het verdelen van die resterende 2 taarten niet zo moeilijk meer en de overige 9 opgaven zijn op eigen houtje gemaakt. Wat een kick!
In de loop van de middag stroomden de andere kinderen ook binnen en om half 5 stuurde ik na de nodige rondjes woordenpuzzel weer 14 kinderen naar huis.

Zo, nu eerst weer even kijken waar ik was. Gisteravond (zaterdag) vielen mijn ogen bijna dicht toen ik het stuk hierboven schreef. Vandaag (zondags dus) voel ik me weer fris en fruitig. Ik heb vanochtend een heerlijk ontbijt gehad van allerlei kleine zakjes met bananen, appel, sinaasappel en peer die je hier in de trein kunt kopen van de venters, welke in grote getalen daar aanwezig zijn. Dit overigens nadat ik de keuken enigszins miervrij had gemaakt, want naast ons vieren verblijven er nog veel meer gasten in dit huis.

Goed, ik had het dus over de trein. Vrijdag toen ik uit van Soweto weer naar Westbury was gegaan en vanuit daar met de trein naar huis in Roodepoort, stapten er ook een aantal traditioneel geklede Tswana mannen in de trein. Ze waren met z’n zevenen, maar ik denk dat ik in mijn eentje nog meer kleding om mijn lijf had dan zij met z’n allen. Zij beperkten zich tot een leren pampertje, een soort siertouw om de enkels en een stok. Dit is een van de traditionele stammen met een officiële taal. De rest van de reis heb ik mogen genieten van hun dansen (stampen) en akoestisch gezang. That’s South Africa: modern en traditie vlak naast elkaar.

Ondanks dat ik hier wel werk op zaterdagochtend, voelt het natuurlijk al wel een beetje als weekend en het werk is dan ook geen probleem. ’s Ochtends heb ik heerlijk gewacht op de trein in de - boven de heuvels van de mijnen aan de rand van Johannesburg - opkomende zon. De lucht was kraakhelder. Toch moest er nog wel even wat gebeuren op kantoor, want volgende week gaan we 5 dagen op kamp met de kinderen van de aftercare en Bassie moest nog wel een en ander regelen. Na werktijd (wat ergens tussen 12 en 2 is) ben ik met 2 collega’s de townships Newclare en Westbury ingegaan (kantoor ligt precies op de scheiding hiervan) om de kinderen en diens ouders op te zoeken voor de inschrijvingen. Dat is het voordeel van een leven dat zich veel meer op straat c.q. voor huis afspeelt. Je vindt veel makkelijker iemand en anders vraag je na een “Hello, Howzit en I’m fine” gewoon een andere willekeurige buurtgenoot. Toch was dit rondje ook weer een eye-opener voor mij. Tijdens de aftercare bij CFL zie je niet echt heel duidelijk aan de kinderen wat de omstandigheden thuis zijn. Zeker niet als ze in schooluniform zijn met soms met een zakje popcorn in hun hand. Maar bij alle huizen waar we naar binnen zijn geweest, zag ik veel mensen in een kleine ruimte met achterstallig onderhoud. Ook was bij veel ouders het antwoord dat ze hun kinderen wel op kamp wilden laten gaan, maar dat ze de kosten (R50 = €4,50) niet kunnen betalen, wat ik ook wel snap na dit gezien te hebben. Toch kunnen ook die kinderen wel mee op kamp. De ouders kunnen geven wat ze kwijt kunnen, ook etenswaar wordt geaccepteerd als geldig betaalmiddel.
Op de terugweg heb ik me (enigszins toch bezwaard na hetgeen wat ik net gezien had) nog te goed gedaan aan een overeenkomstig lekkernij uit Nederland: een dikke vette oliebol! Verschil met hier is alleen dat ze maar 12 eurocent kosten en ze het hele jaar door worden gegeten onder de naam ‘fatcakes’.
Nadat deze laatste naam mijn gedachten passeerde, ben ik thuis acuut maar naar het ijskoude zwembad gegaan om mezelf nog even van de nodige baantjes zwemmen te voorzien. Ik voelde me deze keer al een stuk beter op mijn gemak als nog steeds de enige blanke. Toch merkte ik dat er bij binnenkomst nog volop gekeken, alleen weet ik niet zeker dat de kinderen nou moesten lachten om mijn bleke lijf of om mijn korte speedo zwembroekje.

En daarmee zijn we het einde van de week alweer voorbij en is er – zoals ik dit verhaal begon - al met al alweer heel wat gedaan. Ik denk dat het voor veel Afrikaanse werkculturen zo geldt. Het lijkt dat er wat wordt aangemodderd en dat er tussen de bedrijven door vooral even uitgerust wordt of je gewoon ergens even naar toe gaat. Dit is ook waar. Toch doe je niet echt veel minder dan in een Westerse cultuur met een vaak hogere werkdruk. Echter is maar één van beide het beste voor je gezondheid.

Toch zie ik hier ook zoveel, dat ik het soms allemaal maar net bijbenen kan. Daarom ook tot zover ook wekelijks een update op mijn weblog. Schrijft zo lekker van je af…

Het volgende weblog duurt even wat langer. Komende week is er namelijk het kamp in Vereeniging, lekker een paar dagen in the bush.

Groeten vanaf de Coetzeeroad nummer 40!


Link fotosite (nog geen nieuwe knipjes): www.picasaweb.google.com/pieterinafrika