Afrikaanse Taferelen

Zondagmiddag, 15:16 uur. Buiten licht bewolkt, koel briesje in mijn nek en een graadje of 18 (uiteraard wel een korte broek aan in het weekend!). Verder niks meer te eten in huis, dus alle omstandigheden zijn goed om aan een nieuw stukje weblog te beginnen. Moet ik alleen wel even nadenken over wát ik wil gaan schrijven. Er is weer veel te melden, maar ik hoop het echter ook enigszins in een logische en complete volgorde hieronder kwijt te kunnen. Laat ik maar beginnen waar ik de vorige keer opgehouden ben, is wel zo makkelijk…

Vorige week zondag ben ik mijn eigen belofte nagekomen, ik ben wezen zwemmen! Hier had ik echt veel zin in: even wat anders en ik hoop ook stiekem toch een beetje de conditie van vóór vertrek te kunnen behouden. Ik moet trouwens wel zeggen, dat die prijs me tegenviel. In mijn vorige stukje had ik het nog over R 3 (= 25 eurocent), maar dit bleek 5 rand te zijn, dure grap dus. Het bleek overigens ook een hele koude grap te zijn, het water was zeker niet warmer dan 16 graden, dus een soepele armslag was er niet echt bij. Toch lekker gezwommen en later op de kant opgewarmd in de zon. ’s Avonds was het wederom feest, want ik had aardappelen gekocht. Mag best vind ik, zo eens om de zoveel weken Hollandse kost. Daarna was het min of meer ook linea recta naar bed, want om 05:00 zou de wekker weer gaan omdat ik samen met John – een ervaren staflid van CFL – naar een gevangenis (Lieuwkop) zou. Hij kan niet autorijden, dus moesten we vroeg met verschillende taxibusjes via Johannesburg stad richting het Noorden van de stad. Wat een chaos trouwens op de maandagochtend midden in de stad. 3 rijbanen die door slingers van 4 taxibusjes breed worden bezet en veel getoeter. De gevangenis was even wennen, niet in de laatste plaats omdat ik wederom (in het zwembad ook al) weer de enige was met een blanke snuit. Ook van de kant van de gevangenen wordt er wel even gekeken, maar niet op een bedreigende manier. Bij vertrek had ik zelfs nog even een gesprek met een 16-jarige jongen (het was het deel waar de jeugd zat) die nu 2½ jaar had gezeten en volgende maand vrij komt en je merkt dat het erg fijn gevonden wordt dat er iemand is die hun serieus neemt en met hen praten wil. Aan de andere kant heb ik nu ook al gezien dat ik zelf wel enige afstand wil houden en ook dat ik alert moet zijn op gunsten die gevraagd gaan worden. Maar goed, de activiteit was geslaagd, alleen erg warm (op binnenplaats van de gevangenis). Het clubje van ca. 12 jongens moesten een oefening doen waarbij ze gearmd in een cirkel over een lijn op 1 m hoogte moesten zien te komen zonder deze aan te raken. Leerpunten hierbij waren samenwerking en leiderschap. Achteraf is het leuk om te zien dat een paar toch erg enthousiast van zoiets raken, terwijl een ander het niet echt snapte en stil blijft. ’s Middags had ik weer een heel ander publiek, namelijk de jonge kinderen tijdens de aftercare. Ik had een opdracht voorbereid waarbij de kinderen een blad kregen met daarop afbeeldingen van verschillende kerken op de wereld en een leeg blad waarop ze hun eigen kerk konden produceren. Daarnaast had ik nog een wereldkaart van internet uitgeprint waarmee we na de kleursessie de landen van de verschillende kerken opzochten. Echter bleek de topografische kennis van de kinderen (6 – 12 jr.) nog niet veel verder dan Zuid Afrika te strekken. Dat, terwijl iedereen toch elke keer weer zijn hand opstak (ja, deze kids hou ik nog wel redelijk onder controle) met daarbij een antwoord die vaak 8.000 km of verder aan het juiste antwoord voorbij ging. Nederland als onderwerp dus nog maar even in de wacht zetten.
Dinsdag ben ik op het kantoor in Westbury geweest, wat een ‘vrij normale’ werkdag was. ’s Ochtends naar een school voor de JFK en ’s middags de aftercare. ’s Avonds ben ik samen met mijn huisgenoot Duncan naar de ouders van een collega (Otteley) geweest voor een kennismaking. Onze komst was blijkbaar niet geheel onverwacht, want bij binnenkomst vloog de vrouw (van om en nabij een jaartje of 45) mij om de hals. Het schijnt hier normaal te zijn als je iemand ontmoet waarvan je al gehoord hebt. Zij bood aan om voortaan voor ons beiden te koken en daarnaast wilde ze ook wel de was doen. Wat een gemak! Ik ben hier na wat hmmz en moaa’s wel op in gegaan, want de komende maanden nog steeds elke avond pas (ver) na achten eten is niet echt handig als je overdag vaak een drukke dag hebt. De was doe ik veelal zelf op de hand, al heb ik ook haar dit weekend een tas met wat broeken en ander grut gegeven.
Van woensdag tot en met vrijdag ben ik elke dag met Joshua (staflid CFL) naar Orange Farm geweest (zie ook foto’s). Dit blijkt één van de grootste informele nederzettingen van Zuid Afrika te zijn. Het ligt op 3 kwartier rijden ten zuiden van Jo’burg. Enkele tientallen jaren geleden is hier een groep mensen neergestreken, wat vandaag de dag geleidt heeft tot een uitgestrekt provinciaal gebied met meer dan 2 miljoen inwoners. Het informele zie je overal in terug: de kraampjes langs de weg, de beperkte infrastructuur, maar ook de minder assertieve kinderen (vergeleken met bijv. Westbury) en ook de ladingen stof! Woensdag was een bewolkte en windige dag, met als gevolg dat het kantoortje en de andere ruimtes vol met stof en zand lagen. Een voordeel: opruimen op dat moment had toch geen zin, dus dat hoefde even niet. Ook heb ik woensdag Brian ontmoet. Hij is een 38-jarige leraar uit Zimbabwe die afgelopen mei naar ZA is gekomen met zijn gezin omdat hij het in Zimbabwe niet meer kon bolwerken. Door de erg onstabiele economische situatie in ‘Zim’ (hij had al een jaar geen salaris meer gekregen) is hij naar het iets stabielere ZA gegaan/gevlucht om hier stabiliteit te zoeken, ook al zijn ook hier op elke straathoek sporen van de recessie te zien. Zolang hij nog geen baan heeft, komt hij CFL helpen. Ik vond het erg leuk om met hem samen te werken, hij kon mij veel vertellen over zijn cultuur, de Songha (weer een stuk traditioneler dan het alweer wat modernere ZA). Ook aan de manier waarop hij met kinderen omgaat, kun je zien dat hij al veel ervaring in het vak heeft, waar ik ook weer van leer, zoals het verdelen van aandacht, benadering van verschillende kinderen en uitleggen van oefeningen. Donderdag was hij er niet, omdat hij zijn 1-jaars visum in Pretoria moest regelen, wat uiteindelijk tot gevolg heeft dat hij komende week voor één stempel in zijn paspoort naar de grens van ZA en Zimbabwe moet. Uiteraard heeft hij hiervoor geen geld, dus moet hij een bevriende kennis vragen om hem te brengen. Ook had hij geen geld om hem te bellen, dus na eerst even doorgevraagd te hebben, heb ik hem maar met mijn telefoon laten bellen. Dit laatste is overigens een voorbeeld van een probleem waar ik hier dagelijks mee te maken heb. De mensen waarmee ik hier over het algemeen omga hebben weinig te makken, dus als er een probleem is, wordt links of rechts om wel voorzichtig gevraagd (of soms ook gewoon heel direct: “Peter, what dit you bring for lunch today?”) of ik ze niet even een klein bedrag (10 of 20 rand, wat minder dan 2 euro is), kan lenen. Maar ik ben hier heel voorzichtig mee, omdat het zeker een vervolg weer krijgt en ik niet als de blanke met geld bekend hoef te worden. Daarom nu deze weken even doorbijten en ik denk dat het over een paar weken wel wat minder wordt. Voordeel van deze hele situatie is wel weer dat ik zelf ook erg weinig uitgeef en tot zover dus behoorlijk onder mijn budget blijf.
Een ander tafereel wat ik nog niet eerder in deze vorm in Nederland gezien heb maar wel in Zuid Afrika is de politie. Er zijn hier verschillende ‘policeforces’ van verschillende gradaties. Wat de precieze verschillen zijn, ben ik nog niet helemaal achter. Echter: donderdag op de terugweg uit Orange Farm werden Joshua en ik aangehouden bij een georganiseerde controle van de Metropolice (de laagste politie). Joshua rijdt al sinds zijn 12e auto en kan dit ook best goed, maar een rijbewijs heeft de beste jongen nog steeds niet. Dit bekende hij ook eerlijk aan de politievrouw, omdat de situatie wel duidelijk was dat er papieren getoond moesten worden. De boete hiervoor is ongeveer R300 – R400 (ca. 35 euri’s), maar als we nu zo even R30 in het handje gaven, konden we ook verder rijden. Probleem was dat Joshua geen geld mee had en ik nog maar R18,50. Voor deze keer was dat dan wel oké en konden we verder rijden. Ik moet er nog steeds om lachen, zo onvoorstelbaar suf dat die corrupte politie is..
Vrijdag heb ik trouwens ook een vrij suffe ervaring met Joshua gehad, maar nu kwam het van zijn eigen kant. Toen we bijna bij Orange Farm waren, kwam hij erachter dat hij de sleutels vergeten was. Hij zijn vader (Glen) opbellen, die hem – zo kon ik op 2 meter afstand horen – niet al te bemoedigende woorden toeschreeuwde. Enfin, uiteindelijk toch maar weer terug om de sleutels op te halen en om 13:00 kon de dag dan toch echt beginnen.
Na de werkelijk heerlijke spaghetti met vis van Otteleys’ moeder van vrijdagavond, konden we zaterdag vol energie de laatste ochtend van deze week aan de slag. Op het station ben ik inmiddels gewend om even wat langer dan normaal op de trein te moeten wachten, maar toen na een half uur nog geen trein langsgekomen was (ja, alleen de andere kant op) en na 40 minuten werd omgeroepen: ‘de trein heeft vertraging, sorry hiervoor’) werd het tijd om over te schakelen naar de lange-wacht-modus. Het was zaterdagochtend behoorlijk fris, dus toen na 2 uren wachten eindelijk de trein kwam, was de opwarming op het kantoor even later ook erg fijn.
Met John (dezelfde van eerder in dit verhaal) had ik afgesproken om ’s middags naar de stad te gaan om wat leuke dingen te doen. En dit hebben we zeker gedaan, al was het wel een en al Westers wat de klok sloeg. Daar begin ik overigens nu al wel wat meer aan te wennen en ik probeer er op z’n tijd ook maar gewoon de voordelen van in te zien, in plaats van me er aan te storen, of beter gezegd, te storen aan de verschillen.
We hebben het Oriental Plaza bezocht, een markt in een gebouw waar voornamelijk de Indische Zuid Afrikanen met hun kraampjes vol snuisterijen staan, we hebben Museum Africa bezocht, waar de loop van de Zuid Afrikaanse geschiedenis tentoon wordt gesteld en uiteraard met name het verzet tegen de apartheid (overigens ga ik ook zeker nog het apartheidsmuseum bezoeken!), toeristische pleintjes gezien, en als laatste zijn we in de Carlton Tower geweest. Deze wordt – niet geheel onlogisch - ook wel Top of Africa genoemd omdat het met 50 verdiepingen de hoogste toren is van Zuidelijk Afrika. Vanaf deze plek is pas echt zichtbaar hoe uitgestrekt Josy is. Zelfs met de verrekijker kon ik nog niet eens Roodepoort (Westen) zien. Zie natuurlijk ook de foto’s. Op de terugweg hebben we onszelf (of eigenlijk ik, omdat John ook platzak is) nog even op een dorstlessend Castle biertje getrakteerd, wat zeker erg lekker was!
Daarna terug over straat richting het treinstation, een loopje van ongeveer een kwartier. Het was net donker geworden en ondanks dat er nog redelijk wat mensen op straat waren, voelde ik me behoorlijk ongemakkelijk als opvallende blanke (= geld), ondanks dat het volgens John wel vertrouwd was. Op aandringen van John, maar achteraf ook tot mijn eigen geruststelling, heeft hij me tot aan huis in Roodepoort teruggebracht. Vervolgens hij snel terug naar de trein, maar later bleek dat we zelf uit de laatste trein gestapt waren, dus een halfuurtje later stond hij alweer aan ons hek te rammelen. Gelukkig is hier in huis nog een lege kamer met daarin 1 matras. Deze was voor hem de afgelopen nacht. We hebben gisteravond nog een behoorlijke poos zitten praten over zijn jeugd. Ook hij heeft (net als Glen, de oprichter van CFL), vroeger bij een gang gezeten. Hij vertelde dat hij op viertienjarige leeftijd behoorlijk respect bij de jongere kinderen verworven had, en zich toen ook regelmatig vergreep aan ‘petty crime’ (fiets, eten en tassen stelen) en ongeveer de helft van het jaar niet in de schoolbanken zat. Toen hij dat op een gegeven moment te zinloos vond, heeft hij het grotere werk opgezocht en ging samen met één van de gangs die toen in de Townships waren vaak ’s nachts op pad naar de blanke wijken in het Noorden van de stad om auto’s, dure spullen en zelf een keer de waakhond te stelen. Ook heeft hij in die tijd bijna 2 jaar ongemerkt in een huis gewoond van mensen die voor langere tijd naar het buitenland waren. De gangs die in die tijd hun territorium in ‘hun’ wijk hadden, hadden ook vaak onderling ruzie, wat een van de voornaamste oorzaken was waarom er zoveel gangmembers om het leven zijn gekomen (de muren bij CFL in Westbury hangen nog steeds vol met krantenknipsels hierover). Inmiddels is de rook al stukken opgetrokken en de echte gangs zoals ze er toen waren, zie je niet meer in die vorm. Wel is bij John nog te zien dat hij een scheur in zijn kin heeft gehad en 2 ondertanden mist van die ene keer toen ze zijn kaak hebben gebroken met een pistool.
En ondanks dat deze verhalen mijn ogen deden knipperen, vielen mijn oogleden om 11 uur volledig dicht…
Vanochtend heerlijk uitgeslapen en natuurlijk ook nog maar wat huishoudelijke dingen gedaan, waar ik anders niet aan toe kom. Zo meteen zal ik nog even met buurman James (ook Zimbabwaan) naar de winkel om wat avond eten te scoren, lekker kippennekken eten (is hier min of meer township-voedsel, goedkoop, veel bot, weinig vlees. Hij heeft me overigens ook voorgesteld om volgend weekend (als alles een beetje uitkomt) naar Magaliesberg te gaan. Dit is een langgerekte berg van 120 km, 2 uren buiten Johannesburg en het moet er erg mooi zijn met veel groen, heuvels, beekjes en bomen. Ben erg benieuwd dus! En de week daarop volgend is hier vakantie (met o.a. erfenisdag, is een landelijke feestdag, moet alleen nog even uitvinden waar het precies om draait) en gaan wij een paar dagen met de kinderen van de aftercare van alle kantoren naar de boerderij in Vereeniging. Glen heeft gevraagd of ik het programma wilde maken, dus daar moet ik komende week nog even flink mee aan de slag. Daarnaast heb ik komende week ook een soort training wat gebruikt kan worden voor het VOC-programma (Victim-Offerder-Counselling, ofwel bemiddeling tussen slachtoffer en geweldpleger). Weer genoeg te doen dus!

Morgen ga ik weer naar de gevangenis, dus het is wederom een avondje vroeg naar bed!

Alles van die beste,

Pieter


Verse foto’s op http://picasaweb.google.com/pieterinafrika